Na które spółki z GPW powinniśmy teraz przede wszystkim uważać?

Inwestorzy często zastanawiają się w jakie spółki można zainwestować na dłuższy termin. Jak odróżnić prawdziwe wzrosty od spekulacji, a nieuzasadnione przewartościowanie, od uzasadnionej przeceny. Wybór spółek dobrych od strony księgowej jest często trudny. Na szczęście można ograniczyć ryzyko podchodząc do problemu od drugiej strony. Można zrobić selekcję spółek, które wykazują podwyższone ryzyko od strony fundamentalnej i mogą mieć problemy finansowe.

Warto wiedzieć, które spółki mogą mieć problemy finansowe

Wiedza, których spółek należy unikać chroni przed angażowaniem się w papiery często czysto spekulacyjne. Jest to także wskazówka dla mniej doświadczonych inwestorów. Pozwala ona odrzucić kilkanaście procent spółek z całego rynku, co oszczędza nam czas związany z ich analizą.

Możemy stworzyć listę zawierającą spółki, które prawdopodobnie borykają się z kłopotami finansowymi, czyli takie, które, przy niesprzyjającej koniunkturze, mogą wpaść w poważne kłopoty finansowe. Dlatego tak istotne jest ich unikanie. Wyselekcjonujmy więc spółki o podwyższonym ryzyku dla inwestorów.

Jak przeprowadzić selekcję?

Jest kilka cech wyróżniających spółki mogące mieć problemy finansowe. Po pierwsze wysokie zadłużenie. Około połowy spółek na naszej giełdzie ma zadłużenie, które można uznać za duże. Aż 229 spółek z ponad 480 posiada zadłużenie o wielkości przekraczającej 50% całego ich majątku (wskaźnik ogólnego zadłużenia > 50%). Może to świadczyć o ich problemach finansowych, ale z drugiej strony zadłużenie może być swoistym lewarem – czyli może być skutecznie wykorzystane do szybszego rozwoju firmy. To czy takie zadłużenie stanowi zagrożenie dla firmy zależy od kilku innych czynników, o których zaraz wspomnimy.

Po drugie warto spojrzeć na płynność finansową. Jest to istotne, gdyż w razie pogorszenia się koniunktury w branży, spółki ze słabą płynnością mogą mieć duże problemy z pozyskaniem kredytów. Zła płynność finansowa może więc zamienić krótkoterminowe problemy w długoterminowe poważne kłopoty. Będziemy tu zwracać szczególną uwagę na dwa wskaźniki fundamentalne: wskaźnik bieżącej i szybkiej płynności płatniczej. Przyjmuje się, że spółki ze słabą płynnością mają wartości pierwszego wskaźnika poniżej 1,3 a drugiego poniżej 0,75.

Mamy już dwa kryteria doboru ryzykownych spółek, ale należy pamiętać, że nawet spółki z wysokim zadłużeniem i kiepską płynnością mogą sobie doskonale radzić na rynku. Oczywiście pod warunkiem, że wypracowują one zyski, dzięki którym mogą w przyszłości zmniejszyć zadłużenie i poprawić finanse. Niestety, niektóre spółki nie wykazują zysków i to one są właśnie szczególnie narażone na poważne kłopoty finansowe. Trzecim kryterium będzie więc brak zysku netto za ostatnie 4 kwartały.  

Ostatnim wskaźnikiem, który weźmiemy pod uwagę jest „wskaźnik udziałów kapitałów własnych w finansowaniu majątku trwałego”. Pod tą skomplikowaną nazwą kryje się informacja, które spółki mają część trwałą majątku – charakteryzującą się niskim stopniem płynności (trudno go spieniężyć) – pokrytą (finansowaną) własnymi kapitałami. Czyli szukamy spółek, których własne zasoby są mniejsze od części majątku uważanego za obciążony wysokim ryzykiem. Firmy mające wartość tego wskaźnika poniżej 100% biorą na siebie dodatkowe ryzyko finansowe.

Kryteria spółek z potencjalnymi problemami

Jeśli zbierzemy razem powyższe cztery kryteria, to otrzymamy parametry wskaźników fundamentalnych spółek, które mogą być zagrożone bankructwem.

• Rentowność < 0 (np. wskaźnik ROA < 0)
• Wskaźnik bieżącej płynności płatniczej < 1,3 (Current ratio)
• Wskaźnik szybkiej płynności płatniczej < 0,75 (Quick ratio) 
• Zadłużenie vs aktywa > 50% (Wskaźnik ogólnego zadłużenia) 
• Pokrycie majątku trwałego kapitałami własnymi < 100% (Wskaźnik udziału kapitałów własnych w finansowaniu majątku trwałego)

Które spółki są obecnie zagrożone?

Narzędzie Sindicator.net na podstawie powyższych kryteriów znajduje obecnie aż 48 spółek, spełniających powyższe kryteria. Stanowi to około 10% rynku. Poniżej znajduje się pełna lista:

Tabela 1. Spółki spełniające zdefiniowane kryteria. Źródło: narzędzie Sindicator.net.

Powyższa tabela przedstawia wyniki skanowania rynku posortowane rosnąco po wskaźniku bieżącej płynności. Tak więc na początku tabeli mamy spółki najbardziej zagrożone.

Na końcu zaś mamy spółki najmniej ryzykowne. W większości przypadków ich problemy można uznać za sygnał ostrzegawczy i uważnie się tym firmom przyglądać. Część z nich ma spore szanse na poprawę wyników. Należy je śledzić, ponieważ w razie poprawy mogą to być prawdziwe okazje inwestycyjne.

Wróćmy jednak do najgorszych spółek pod względem wartości wskaźników fundamentalnych (początek listy). Warto zauważyć, że zdecydowana większość z pierwszych dwudziestu spółek znajduje się w trendzie spadkowym zarówno krótko, jak i długoterminowym. Tak więc ich wskaźniki nie są obojętne dla rynku i często odzwierciedlone w cenach. Takie spółki padają także często ofiarą spekulantów i należy ich unikać, o ile nie ma się żyłki hazardzisty.

Jak wykorzystać taką wiedzę?

Obecnie mamy 48 spółek z kiepskimi wartościami wskaźników fundamentalnych. 18 z nich ma zadłużenie przekraczające cały majątek. Aż 29 spółek znajduje się od dłuższego czasu w trendzie spadkowym. Inwestowanie w takie spółki wiąże się z bardzo dużym ryzyku finansowym. Jeżeli, mimo to, chcielibyśmy mieć ich akcje w portfelu, musimy wziąć pod uwagę ich historię finansową. Należy się zastanowić czy na pewno jesteśmy w stanie zaakceptować dodatkowe ryzyko, gdyż obrót akcjami większości tych firm stał się polem do spekulacji i grania pod informację.

Używając przedstawionych powyżej kryteriów jesteśmy w stanie zbadać możliwości spłaty zadłużenia oraz ogólną płynność finansową spółki. Tym samym zmniejszamy ryzyko inwestycji. Możemy wyeliminować z naszego portfela te akcje, które wydają się tanie, ale mogą podlegać spekulacjom. Unikamy potencjalnej straty, czasem nawet całej, zainwestowanej kwoty. Jest to podstawa ograniczania ryzyka inwestycyjnego w doborze spółek do portfela akcji.