C/Z - cena do zysku

(ang. P/E Price Earnings Ratio)

Wskaźnik C/Z jest odzwierciedleniem liczbowej relacji pomiędzy zyskami firmy na jedną akcję a ostatnim kursem akcji.

Jego wartość na ogół jest przydatnym narzędziem do określania bezwzględnej wartości akcji odniesionej do zysków.

W dużym uproszczeniu wartość C/Z mówi ile lat zabierze spółce zarobienie wystarczającej ilości pieniędzy równej początkowej inwestycji w akcje spółki. Oczywiście jest to wartość prawdziwa tylko i wyłącznie w przypadku gdy zyski firmy pozostaną przez najbliższe lata niezmienne.

Przykład

Załóżmy, że kupujesz 100 akcji PKO BP po 50 zł i inwestujesz w sumie 5000 zł. Obecnie wskaźnik C/Z dla PKO BP wynosi około 15. Oznacza to, że spółka zarabia rocznie na akcję 3,(3) zł. Twoje 100 akcji spółki zarobi więc rocznie 333,(3) zł. Więc zakładając, że zyski w najbliższych latach się nie zmienią dopiero po 15 latach twoja początkowa inwestycja zostanie zwrócona przez zyski. 330,(3)zł*15 = 5000 zł Jeżeli przykładowo kupisz akcje jakiejś spółki o wskaźniku C/Z równym 3 to twoja początkowa inwestycja w akcje zostanie zwrócona przy nie zmienionych zyskach już po 3 latach w postaci zysków firmy. W przypadku spółki kupowanej ze wskaźnikiem C/Z na poziomie 50 zwrot nastąpi dopiero po 50 latach. Do tego czasu będziesz już dawno dziadkiem. Pewnie zadajesz sobie teraz pytanie dlaczego ktoś kupuje spółki o wysokim wskaźniku C/Z skoro są spółki o niższych jego wartościach? Odpowiedź brzmi, dlatego ponieważ zyski spółki przez lata nie pozostają takie same. Jeżeli inwestorzy kupują spółkę o wysokim wskaźniku C/Z to mają wysokie oczekiwania co do wzrostu zysków spółki w nadchodzących kilku latach. Jeżeli natomiast wartość wskaźnika C/Z jest wyjątkowo niska to jest dokładnie na odwrót. Inwestorzy podchodzą bardzo sceptycznie do przyszłych wyników firmy. Ogólnie rzecz biorąc, bardzo ryzykowną strategią jest kupowania spółek o wysokich wskaźnikach C/Z. Najczęściej takie firmy nie są w stanie podołać wygórowanym oczekiwaniom i ich kurs spada w konsekwencji bardzo dynamicznie. Dobrymi przykładami takich spółek były Żurawie i Budopol które w swoim szczycie wzrostów posiadały wskaźnik C/Z w na poziomie około 80. Od tamtego czasu ich kursy spadły po około 60-70%. Istnieje szkoła inwestowania która mówi, że opłaca się kupować wszystkie spółki, które posiadają niskie wskaźniki C/Z. W praktyce jednak niekoniecznie tak jest. Spółki, które posiadają niskie wskaźniki C/Z nie zawsze są rewelacyjną inwestycją. Przykładowo Jupiter we wrześniu 2007 roku na szczycie swoich notowań posiadał rewelacyjny wskaźnik C/Z oscylujący na poziomie 2,6. Mimo to akcje rozpoczęły przecenę która wyniosła ponad 70%. W majowym raporcie finansowym spółka ogłosiła już stratę i wskaźnik C/Z=X czyli spółka miała straty. Czasami tak jest, że pod wpływem nadzwyczajnych zdarzeń (sprzedaż nieruchomości bądź innych aktywów stałych) spółka notuje w danym kwartale gigantyczne zyski. W następnym kwartale po takich zyskach nie ma już śladu ponieważ zarząd nie ma już czego sprzedać. Ogólnie istnieje pewna zależność, że spółki z niskim potencjałem na rozwój posiadają niską wartość wskaźnika C/Z a firmy z dobrymi perspektywami duże. Często jednak rynek myli się w swoich szacunkach. Dlatego warto szukać spółek o stosunkowo niskich wartościach C/Z z potencjałem na wzrost. Są to właśnie prawdziwe okazje inwestycyjne. Jeśli chodzi o same poziomy C/Z spółek to generalnie im większa spółka tym mniejsza powinna być wartość wskaźnika. Chodzi przede wszystkim o to, że przy wysokich poziomach C/Z spółka musi szybko się rozwijać aby sprostać oczekiwaniom co w wypadku dużych spółek jest bardzo trudne. Przykładowo wartość C/Z TVN w grudniu 2007 roku wynosiła prawie 40. Do sierpnia 2008 kurs spółki spadał aż wskaźnik osiągnął bardziej realne wartości około 22. Przecena wyniosła w tym czasie około 30%. Przez ten czas TVN był taką samą rokującą solidny wzrost wzrost spółką. Kurs musiał jednak spaść ponieważ wcześniejsze oczekiwania inwestorów były zbyt wygórowane a akcje przewartościowane. Generalnie rzecz biorąc szansę sprostania wysokim oczekiwaniom na zyski (wysokie poziomy wskaźniki C/Z>30) mają praktycznie tylko małe i średnie spółki. Zdecydowanie łatwiej jest zwiększyć zyski firmie która posiada przychody na poziomie kilku milionów złotych niż ogromnej korporacji zarabiającej setki milionów albo czasem nawet miliardy złotych.

Wskaźniki C/Z dla rynków

Duży wpływ na wysokość wskaźnika C/Z dla całego rynku ( Indeksu) mają poziomy stóp procentowych. Zasada jest prosta im wyższy poziom stóp procentowych tym niższa wielkość wskaźnika C/Z dla rynku. Kiedy stopy procentowe spadają rośnie natomiast C/Z rynkowe. Wysokości wskaźnika C/Z dla całego rynku ogólnie rzecz biorąc są dobrym wskaźnikiem czy rynek jako całość jest przewartościowany. Jest to jednak nieco utrudniony sposób analizy ponieważ trzeba w tych porównaniach uwzględniać również wysokość stóp procentowych. Warto natomiast czasami porównywać wielkość wskaźnika C/Z naszej spółki z wysokością dla całego sektora. Przykładowo jeżeli posiadamy akcje Banku ze wskaźnikiem C/Z na poziomie 25 a średnia wartość tego wskaźnika w tym sektorze wynosi 15 to jest to pewnego rodzaju światełko ostrzegawcze, że być może posiadamy akcje spółki które mogą być przewartościowane. Dobrze w takim wypadku dokładnie przyjrzeć się jej perspektywom czy oby oczekiwania co do wzrostu zysku nie są zbyt wygórowane.

Podsumowanie

Warto pamiętać, że największy wpływ na wysokość wskaźnika C/Z mają oczekiwania inwestorów co do przyszłych zysków spółki. Jeżeli oczekiwane jest pozostawanie przez dłuższy okres zysków na tym samym poziomie lub ich spadek to wartości C/Z kształtują się na niskich poziomach w stosunku do rynku. Kiedy natomiast oczekiwane jest konsekwentne polepszanie się wyników i wzrost zysków C/Z znajduje się na wysokich poziomach. Często jednak się zdarza , że przewidywania inwestorów co do zysków firm bywają błędne. Firmy o wysokich wskaźnikach C/Z rozczarowują wynikami i ich kurs spada. Spółki o niskich wartościach wskaźnika natomiast wbrew oczekiwaniom poprawiają swoje wyniki i ich kurs rośnie. Sukces na giełdzie może zagwarantować wyszukiwanie spółek o stosunkowo zbyt niskich wartościach C/Z do rzeczywistych perspektyw firmy. Zdecydowanie unikać należy natomiast spółek przewartościowanych. Na pewno miałeś już okazje widzieć sytuację kiedy spółka publikuje w swoim raporcie kwartalnym wzrost zysków a mimo to kurs jej akcji spada. Taka sytuacja ma miejsce ponieważ wzrost zysku nie spełnił wcześniejszych oczekiwań. Czasami bywa jednak również na odwrót. Zarząd publikuje słabsze wyniki a mimo to kurs akcji rośnie. Wyniki były najczęściej w takim wypadku i tak lepsze od oczekiwań więc rynek musiał je szybko zdyskontować w cenie.